Fabrikanten

Een bijzonder herfstseizoen voor de bierliefhebber

NIEUWVEEN - Herfstbock is verankerd in de Nederlandse biercultuur. De beleving van bockbier is hier namelijk groot, maar met de beperkte mogelijkheden in de horeca en bockbierfestivals die niet doorgaan, zal het dit jaar een compleet andere ervaring zijn.

Cas Smit |

Alain Schepers, biersommelier en co-founder van bieropleiding Bierista, vergelijkt de vroege introductie van bockbier met pepernoten. “De zomervakantie is voorbij en je ziet het alweer in de winkel liggen. Hetzelfde zie je, wel in mindere mate, met bockbier.”

Bockbier heeft de mooie roodbruine herfstkleuren, zoals je die ook terugziet in de natuur.Van oorsprong is bock een ondergistend donker speciaalbier van rond de 6,5 procent alcohol met een bitterzoete, moutige smaak. Daarmee past het perfect bij het weer, dat iets grilliger en kouder begint te worden. Het cancelen van speciale bierfestivals door de coronacrisis heeft volgens Schepers wel een effect op de beleving van bockbier, maar niet op het drinkgedrag. De thuisconsumptie van bier is volgens hem in de coronaperiode flink gestegen en de kans is groot dat dit zo blijft tijdens de koudere maanden. “Nu kunnen gasten nog op het terras een biertje drinken. Als straks alles weer naar binnen moet, zal de consument weer vaker kiezen om thuis bier te drinken, vermoed ik.”


Nationale Bokbierdag
“De 24e editie van de Nationale Bokbierdag op 11 oktober gaat niet door, maar desondanks willen we er toch wel aandacht aan besteden. Volgend jaar, met de 25e editie, gaan we extra groot uitpakken met een tweedaags festival”, aldus Cor ten Barge, oprichter en voorzitter van Stichting Nationale Bokbierdag in Zutphen. Volgens hem is zo’n festival best belangrijk voor de beleving van bockbier. Een groot onderdeel van de Nationale Bokbierdag is de nostalgische optocht met oude bierkarren en verschillende culturele activiteiten, maar dat is door COVID-19 allemaal verplaatst naar 2021. Dit jaar roept Ten Barge mensen daarom op om naar hun lokale kroeg te gaan en daar hun eigen bockbierfeestje te vieren. Horecaondernemer Gerrit Wolf brouwt sinds 2006 bockbier in zijn Stadsbrouwerij Cambrinus, gelegen in Zutphen. “Begin juli beginnen wij met brouwen.

Het bier is ondergistend, dus dat heeft iets meer tijd nodig ten opzichte van een bovengistend bier. We brouwen een voorraad voor de Nationale Bokbierdag en voor de maanden daarna”, aldus Wolf. Omdat de bokbierdag dit jaar niet doorgaat heeft hij veel minder bockbier gebrouwen. “Afhankelijk van het weer en de drukte zit je al snel op ongeveer 1400 liter die je in een middag weg tapt op het festival. Dit jaar hebben we maar een kleine 900 liter gemaakt.” Wolf vindt dat bockbier traditioneel op de eerste maandag van oktober geïntroduceerd moet worden. “Het commerciële aspect heeft het een beetje verpest. Het bier ligt nu bijna al in de zomermaanden in de schappen, dat is een beetje jammer.” Zijn Hanzebock is daarom wel vanaf 21 september verkrijgbaar, maar met de promotie begint hij altijd pas in oktober.

Naast bier kan de consument bij Cambrinus ook terecht voor een maaltijd. Vroeger deed Wolf veel met bier en foodpairing. “Omdat wij zelf brouwen kunnen we ook bier gebruiken voordat het gehopt is. Hierdoor kan je echt de karamelsmaak naar voren laten komen zonder de bitterheid.” Het bockbierseizoen biedt volgens Wolf veel mogelijkheden op dat gebied. “Wij combineren altijd wel gerechten met bockbier en maken zelfs bockbierijs.” Op deze manier kan de ondernemer creatief inspelen op de Nederlandse liefde voor dit seizoensbier.

Naast de eigen Hanzebock heeft de Stadsbrouwerij nog ruimte voor diverse andere bockbieren. “We hebben 16 zelftaps van in totaal 34 tappunten. In het bockbierseizoen hebben we bijvoorbeeld zelftaps met acht verschillende bockbieren naast elkaar”, aldus Wolf.

Thuis genieten
Ten Barge laat de Nationale Bokbierdag niet zomaar schieten dit jaar. “We zijn bezig met een collector’s item bockbierkrat. Dit is een houten krat met het embleem van de Nationale Bokbierdag. In de krat zitten 24 verschillende bockbieren, van onder meer grote brouwers en ambachtelijke lokale brouwerijen.” Het collector’s item wordt geleverd met een speciaal boekje waarin elk bockbier uitgebreid besproken wordt en ook de brouwers aan het woord komen. “Op die manier houden we de beleving van Nationale Bokbierdag een beetje in stand en kunnen de mensen thuis toch nog genieten van het festival. Beleef het in je lokale kroeg of gewoon lekker thuis”, aldus Ten Barge. De Hanzebock van Cambrinus is dit jaar ook te vinden in deze krat. Wolf: “Die kans laten we niet liggen. Normaal gesproken bottelen we niet, maar voor deze krat gaan we dat speciaal doen.”

Alcoholvrije varianten
Met de groeiende behoefte aan alcoholvrij bier is het de vraag of daar ook kansen liggen voor bockbier. Ten Barge: “Ik vind dat de mogelijkheid om een alcoholvrij bockbiertje te drinken er wel moet zijn.” Schepers denkt dat hier ook zeker een markt voor is. “De kwaliteit van het bockbier moet dan wel heel erg hoog zijn. Grolsch heeft een hele goede poging gedaan, maar het haalt het niet bij het origineel”, zegt hij. Een alcoholvrij bockbier mag eigenlijk ook niet zo heten omdat bockbier volgens de bierverordening een stamwortgehalte van minimaal 15,5 Plato moet hebben. Dit zegt iets over hoe zwaar het bier is. Meestal komt dit bij 15,5 Plato neer op een alcoholpercentage van 6,5 of hoger. “Vandaar dat Grolsch het ook herfstbier noemt”, zegt Schepers.

Hollandse bockglorie
Grote Nederlandse brouwers hechten veel waarde aan de Nederlandse bockbiercultuur. Brouwerij Alfa hoopt vooral dat bockbier weer bockbier wordt. “Dat betekent dat het op de eerste maandag van oktober geïntroduceerd wordt, dat er veel aandacht aan wordt besteed en dat het een soort viering wordt om het bockbierseizoen officieel te openen. Dit was vroeger altijd het geval”, aldus Michelle Meens van Alfa. Als familiebrouwerij hangt Alfa erg aan tradities en authenticiteit. “Het openen van het seizoen onder het genot van bockbier is daar onderdeel van.” Alfa gaat desondanks wel met de tijd mee en is sinds week 37 in de horeca verkrijgbaar. “Ik vind wel dat zo’n mooi product teniet wordt gedaan als het vóór het seizoen geïntroduceerd wordt”, aldus Meens.

Voor Alfa zijn de smaak en exclusiviteit van herfstbock erg belangrijk: “Wij gebruiken speciale aromahopsoorten met houtachtige tonen en maken maar één batch. Daarnaast brouwen wij op zeer traditionele wijze, zoals het lang lageren van het bier en passen we een aangepaste decoctie brouwmethode toe. Gezien de lange lagertijd kunnen we dit bier dan ook niet bijbrouwen.”

Volgens Erica Verbij van Grolsch is herfstbock als bierstijl stevig verankerd binnen het speciaalbier: “De sterke connectie met de winterperiode en de beperkte beschikbaarheid zorgen ervoor dat dit segment zijn sterke positie binnen speciaalbier zal behouden.” Ook Schepers is van mening dat herfst en winter bij bockbier passen: “Juist een bockbier leent zich voor de langere, donkere avonden.
Gezellig met elkaar eten en drinken, dat warme gevoel. Daar hoort bockbier bij, dat ís bockbier.”

Bavaria brengt vanaf dit bockbierseizoen elk jaar een unieke bock op de markt. “Het belangrijkste ingrediënt is mout, wat de kenmerkende smaak van Bockbier geeft. Doordat brouwerij Bavaria een eigen mouterij heeft op het brouwerijterrein, kunnen onze mouter en brouwer optimaal samenwerken om tot de mooie, warme smaak van herfstbock te komen. En die expertise zetten we centraal in het vernieuwde concept van Bavaria Herfstbock”, aldus een woordvoerder van Bavaria. Voor de editie van 2020 heeft de brouwer, naast de gebruikelijke vijf moutsoorten, havermout aan het bier toegevoegd. “Dit geeft het bier een extra subtiele, warme en veelzijdige geur, met tonen van karamel en rijp fruit. De smaak is lichtzoet, met het subtiele van havermout op de voorgrond en geroosterde mout en rood fruit op de achtergrond.”

Beleving
Wat bockbier zo bijzonder maakt voor Ten Barge is de beleving. “Het is een sociaal gebeuren en dat merk je in Zutphen tijdens de Nationale Bokbierdag goed. Er zijn veel mensen die niet eens bockbier lusten, maar puur voor het sociale aspect komen.”

Terwijl bockbier steeds eerder verkrijgbaar is, zal er voor Zutphen wel altijd een soort vlaggetjesmoment zijn. “Het is voor ons hetzelfde als met het eerste tonnetje haring of de beaujolais”, aldus Ten Barge. Ook Wolf bevestigt dat de beleving rond bockbier enorm is, helemaal in Zutphen. “Ik had vroeger vaag wat gehoord over de Nationale Bokbierdag in Zutphen, maar dat het zo’n groot evenement was wist ik niet. In juni 2006 zijn we gestart en toen vroegen collega-ondernemers of ik mee deed met de Bokbierdag. Ik vroeg: ‘Hoeveel bockbier moet ik dan maken?’ Met vijf à zeshonderd liter kom je er wel, zeiden ze.” Wolf had dat jaar in Stadsbrouwerij Cambrinus duizend liter gebrouwen voor het event en daar was geen druppel meer van over na Bokbierdag. “Het jaar erop heb ik wel wat meer gemaakt”, zegt hij lachend.

Dit artikel verscheen eerder in de papieren editie van Out.of.Home Shops. Abonneren? Klik hier.

sfeerbeeld-herfstbok-bij-haard.jpg