Voedingscentrum: ‘Ruimte voor verbetering bij bladerdeegsnacks’

Wat zijn de trends binnen het out-of-homekanaal?
“Binnen het programma De Gezonde Eetomgeving wijden wij ons aan het gezonder maken van het eten en drinken in verschillende omgevingen, zoals scholen, bedrijfsrestaurants, sportkantines en attractieparken. We zien dat broodjes steeds meer gepersonaliseerd worden. Gasten kunnen bij het bestellen aangeven of ze tomaat willen, een plakje komkommer of juist niet. De vegetarische en veganistische opties worden ook in toenemende mate aangeboden en worden daarbij kleurrijker en innovatiever.”

Hoe heeft de coronatijd invloed gehad op het uitreiken van de Schoolkantine Schalen?
“We hebben gelukkig tot en met maart volop Schalen kunnen uitreiken. Daarna werd het lastiger, omdat het assortiment simpelweg niet meer kon worden aangeboden, ook niet toen de scholen weer gedeeltelijk open konden. In die tijd zijn ondernemers wel met alternatieven gekomen om voeding aan te bieden aan leerlingen, zoals eten langs de klassen brengen, afhaalsystemen en enkele cateraars hebben apps ontwikkeld. Ondernemers hebben veel geleerd in deze periode en ik denk dat een deel van deze initiatieven na de zomer weer wordt ingezet.”

De heropening van de schoolkantines valt samen met het vervallen van de overgangsperiode van de Richtlijnen Gezondere Kantines vanaf september 2020. Hoe informeren jullie cateraars hierover?
“Stichting Jongeren op Gezond Gewicht (JOGG) heeft het huidige Akkoord Voeding op Scholen 2016-2020 opgesteld, waar een groot aantal cateraars, fabrikanten en scholen bij is aangesloten. Deze partijen spreken af dat alle scholen die ze bedienen aan minimaal niveau ‘Zilver’ voldoen.
Het Voedingscentrum heeft daarvoor de Richtlijnen Gezondere Kantines uitgestippeld, gelijktijdig met het publiceren van de nieuwe Schijf van Vijf. Als de cateraars gelijk over zouden gaan op de richtlijnen Schijf van Vijf, zou die overgang te groot zijn geweest. We hebben destijds besloten om een overgangsperiode van vier jaar te hanteren.

‘Als je drinken aanbiedt, moet er naast frisdrank ook bijvoorbeeld thee of water met een smaakje beschikbaar zijn.’

“Gedurende deze jaren heeft onze Schoolkantine Brigade aangesloten scholen en cateraars begeleid bij de implementatie van het nieuwe beleid. Het een-op-eencontact dat zo’n brigadier heeft met de akkoordpartij is heel intensief en zorgt voor de meeste informatievoorziening. In september zullen we de richtlijnen wat verder aanscherpen en dan kan de begeleider aangeven of de ondernemer met zijn huidige assortiment aan die Zilveren Schaal voldoet.”

Wat zijn de pijlers van De Gezonde Schoolkantines?
“We hebben een aantal basisregels opgeschreven waaraan je moet voldoen als je je kantine gezond wilt noemen. Ten eerste moet water makkelijk en hygiënisch beschikbaar zijn. Dat kan via een watertappunt of de verkoop van waterflesjes in de automaat, maar de kraantjes in de wc vallen er bijvoorbeeld niet onder. Ook moet een kantine groente en/of fruit aanbieden. Daarvoor zijn meerdere niveaus: bij niveau Zilver mag je fruit óf groente hebben, maar bij niveau Goud en Ideaal is de voorwaarde dat je ze beide aanbiedt. Wij vinden het tevens belangrijk dat er in het schoolbeleid iets wordt opgenomen over de richtlijnen. Door een interne werkgroep op te zetten die jaarlijks een kantinescan uitvoert, worden de voorschriften bewaakt.”

“Wij hebben verder ook bepaalde verhoudingen afgesproken tussen wat wij de betere keuzes en de uitzonderingen noemen. Voor een Zilveren Schaal moet een kantine minimaal 60 procent betere keuzes aanbieden, bij de Gouden Schaal is dit minimaal 80 procent. En daarbij is de vijfde pijler dat er in elke productgroep een betere keuze wordt aangeboden. Als je drinken aanbiedt, moet er naast frisdrank ook bijvoorbeeld thee of water met een smaakje beschikbaar zijn. Als laatste willen wij dat de meest verantwoorde producten op de beste plekken in de kantine worden gepresenteerd. Op opvallende plaatsen, op een verhoging, met een lamp die erop schijnt, naast de kassa; plekken die in het oog springen.

‘De vervanging van wit brood voor de bruine en volkoren alternatieven verloopt voorspoedig.’

“Wij werken binnen de schoolkantines ook naar het streven van het Nationaal Preventieakkoord, dat staatssecretaris Paul Blokhuis in 2018 heeft opgesteld. Zijn doelstelling is dat eind 2020 de helft van alle Nederlandse scholen een gezonde schoolkantine moet hebben, waarbij we uitgaan van 1900 scholen met een schoolkantine in totaal. De teller staat nu op 730 scholen met een Schaal van het Voedingscentrum. In verband met de coronacrisis hebben we uitloop gekregen richting 2021 om hier dus nog ruim 200 scholen bij te voegen. De scholen die al langere tijd werken aan het gezonder maken van de schoolkantine en cateraars die het Akkoord hebben ondertekend, hebben vaak al een Schoolkantine Schaal, dus dit is een uitdagend doeleinde. We kunnen voor nu in ieder geval zeggen dat ongeveer 41 procent van de Nederlandse scholen een gezonde kantine heeft.”

Waar moeten cateraars en scholen nog aan werken?
“Natuurlijk zijn er altijd dingen die beter kunnen, maar er gaat gelukkig ook al veel goed. Zo zijn er veel stappen gemaakt op het gebied van brood. De vervanging van wit brood voor de bruine en volkoren alternatieven verloopt voorspoedig. Het assortiment van dranken met weinig calorieën blijft groeien en steeds meer cateraars komen met salades en fruitbakjes in de zomer.”

“Waar absoluut nog ruimte voor verbetering is, zijn de bladerdeegsnacks. Saucijzenbroodjes, frikandelbroodjes en dergelijke zijn enorme vetbommen die we liever niet terugzien in de schoolkantine. Bij de bereiding geuren deze producten heel erg, waardoor scholieren naar de kantine worden getrokken en sterk in hun schoenen moeten staan om ze af te slaan. Deze snacks moeten ook warm gehouden worden, waardoor vaak een grote warmhoudvitrine op de balie moet staan. Daar wordt je blik natuurlijk naartoe getrokken.”

“De richtlijn die stelt dat de beste producten op de beste plek moeten staan, is dan moeilijk om te waarborgen. Wij adviseren dit soort producten in kleinere aantallen neer te leggen. Dat kan door er simpelweg minder beschikbaar te stellen, maar ook door ze op aanvraag te maken. De wachttijd vormt een hogere drempel voor deze scholieren die beperkte tijd hebben om te lunchen, waardoor zij eerder kiezen voor een product dat al klaarligt. Als dit een gezondere keuze is, zoals een panini of brooddeegproduct, dan maak je de gezonde keuze de makkelijke.”

‘Er worden steeds meer samenwerkingen gezocht binnen het Akkoord’

“De Schijf van Vijf kijkt onder andere naar de hoeveelheden zout en verzadigd vet en juist de hartige snacks bevatten hier een overmaat van. Dan ga je vaak snel kijken naar portiegrootte. Dus we hopen dat daar ook wat ontwikkelingen in kunnen plaatsvinden.”

Wat is de rol van de fabrikant in dit hele verhaal?
“Hoewel wij zelf minder direct contact hebben met fabrikanten horen wij van de akkoordpartijen over erg goede en leuke ontwikkelingen. Met name de grote cateraars die rond de 250 scholen in hun beheer hebben, hebben wel degelijk zeggenschap bij fabrikanten. Zij vragen hen bijvoorbeeld een eigen lijn brood te ontwikkelen met minder zout en meer vezels.”

“Cateraars met impact kúnnen dat ook vragen, want dan is het voor de producent rendabel. We zien binnen dat Akkoord dat er steeds meer van zulke samenwerkingen worden gezocht. Zo is er nu een broodproducent op zoek naar een partner die handelt in kaas om gezamenlijk een diepvriestosti te ontwikkelen die voldoet aan de richtlijnen van de Schijf van Vijf.”

“Het Voedingscentrum heeft een vragenlijst ontwikkeld die scholen kunnen uitzetten bij hun leerlingen. Hierin wordt gevraagd naar het draagvlak onder scholieren, maar ook producten die zij graag terug willen zien. Natuurlijk krijg je dan soms als antwoord een broodje kroket, maar er komen ook heel vaak leuke initiatieven uit. Dan weet je als ondernemer ook dat als je het gaat aanbieden, er in ieder geval vraag naar is.”

Bron: Out.of.Home Shops

Dit artikel verscheen eerder in Out.of.Home Shops. Abonneren? Klik hier.