‘Deelname aan het Plastic Pact is vrijwillig, maar niet vrijblijvend’

Het Plastic Pact kwam niet uit de lucht vallen, vertelt Van Rijn. “Het ontstond in 2018 in het Verenigd Koninkrijk, als uitvloeisel van de doelstellingen voor een circulaire economie die de Britse Ellen MacArthur Foundation formuleerde. Stientje van Veldhoven was destijds staatssecretaris van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en zij nam in navolging van het UK Plastics Pact het initiatief tot het Plastic Pact Nederland. Daarna ging het balletje pas echt rollen en werd het voorstel ook in een Europese context opgepakt; de uitdagingen rond plastic verpakkingen strekken zich immers ver over onze landsgrenzen uit”, aldus Van Rijn. Inmiddels zijn er 12 Plastic Pacts wereldwijd, die deel uitmaken van het netwerk van de Ellen MacArthur Foundation en min of meer gemeenschappelijke doelen hebben.

Elke schakel is nodig
Wat zijn die doelen dan? “Het zijn er vier”, vertelt Van Rijn, die ze vervolgens op een rijtje zet.“Allereerst willen we dat alle plastic verpakkingen en eenmalige plastic producten waar mogelijk en zinvol herbruikbaar, maar in ieder geval 100 procent recyclebaar zijn. Ten tweede streven we naar 20 procent minder gebruik van plastic. Ten derde moet minimaal 70 procent van de eenmalige plastic producten en verpakkingen hoogwaardig worden gerecycled. Als laatste willen we dat alle eenmalig te gebruiken plastic producten en verpakkingen gemiddeld minstens 35 procent recyclaat bevatten, de plastic korrels die gemaakt zijn van ingezameld en gerecycled plasticafval. En al die doelen moeten zijn behaald in 2025.” Behoorlijk ambitieuze doelstellingen, dat vindt Van Rijn zelf ook, maar zeker niet onhaalbaar.Daarover straks meer. Want wie zijn precies de partijen die het Plastic Pact hebben ondertekend en wat wordt er van hen verwacht? Van Rijn: “Bedrijven uit de hele keten, dus die plastic verpakkingen ontwerpen, produceren, inzamelen, sorteren, recyclen en op de markt brengen, hebben het pact ondertekend. Daarnaast zijn er ook branches en kennispartners actief. Dat moet ook wel, want we hebben elke schakel nodig om aan die doelen te werken. Deelname is vrijwillig, maar niet vrijblijvend.De 110 ‘koplopers’, zoals wij ze noemen, onderschrijven de doelen en hebben de ambitie die waar te maken. Het is geen gemakkelijke opgave, maar deze bedrijven steken hun nek uit om de doelen te behalen. Ze moeten er ook echt voor aan de bak en investeren er tijd en geld in. Dat doen ze omdat ze er de noodzaak van inzien.” En als ze dat toch niet doen? Van Rijn geeft aan dat jaarlijks een voortgangsmeting wordt gedaan.“Wanneer we het vermoeden hebben dat bedrijven onderpresteren, gaan we zeker het gesprek met ze aan”, legt hij uit.

Innovaties
Maar het tegengestelde is nu het geval, want bedrijven komen regelmatig met nieuwe innovaties, vertelt Van Rijn. Als voorbeeld geeft hij de verpakkingen voor nootjes. De bakjes hadden voorheen een plastic deksel, nu alleen een flexibel plastic laagje. Ook champignonbakjes zijn van gedaante gewisseld: waar ze eerst blauw waren zijn ze nu transparant, wat veel beter recyclebaar is. “Plastic heeft vaak de beste milieuprestatie, vervanging door een alternatief materiaal is niet altijd de beste optie”, zegt Van Rijn. “Het is een prachtig verpakkingsmateriaal, licht in gewicht, transparant en hygiënisch. Vervanging van plastic moet meerwaarde hebben, in elk geval minstens dezelfde prestatie geven.” Minder plastic betekent ook: meer hergebruik van plastic. Herbruikbare verpakkingen vragen echter om nieuwe businessmodellen, denk aan de invoering van statiegeld op een herbruikbare beker of maaltijdverpakking. Van Rijn: “Dit zijn lastige innovaties, want naast de technologische ontwikkeling die nodig is om de verpakking retour te krijgen, moet er ook gereinigd worden en er is mogelijk een nog grotere uitdaging en dat is de gedragsverandering bij de consument. Die moet uiteindelijk zijn herbruikbare beker bij zich hebben of aanschaffen en retourneren.”Hierin wordt deze (naast de producent) bijgestuurd door wetgeving, zoals de ‘Single-use plastic directive’ van de EU, die op 3 juli 2021 is ingegaan en waarin bijvoorbeeld wordt gestuurd op herbruikbare drinkbekers in bepaalde sectoren en dat plastic rietjes niet langer mogen worden verkocht.

Lancering van de roadmap
Van Rijn vertelt dat de stuurgroep van het Plastic Pact de ondertekenaars faciliteert bij de ketensamenwerking om te komen tot de benodigde innovaties.Binnenkort wordt de roadmap gelanceerd, een richtinggevend document waarin beschreven staat wat er moet gebeuren op welk punt in de transitie. Het staat vol actiepunten om te komen tot doelrealisatie. “We bieden hiermee inspiratie en ondersteuning aan onze koplopers. In het document staat bijvoorbeeld vermeld wat de grootste opgaven zijn van dit moment. Zo zijn er zes plasticstromen die we circulair proberen te maken, waaronder pet-trays en de stroom gemengde plastics. Die zijn lastig te recyclen en binnen het Plastic Pact brengen we belanghebbende partijen samen om dit probleem op te lossen. De ene partij speelt bijvoorbeeld een rol in de aanpassing van het ontwerp van een verpakking, de ander kan aangeven aan welke eisen het ontwerp moet voldoen zodat het goed gerecycled kan worden”, vertelt Van Rijn. Twee keer per jaar komen de ondertekenaars bij elkaar en tijdens de volgende bijeenkomst, die eind maart zal plaatsvinden, wordt de roadmap gepresenteerd. Ook bedrijven die het Plastic Pact (nog) niet ondertekend hebben kunnen gebruikmaken van het document, dat straks online toegankelijk is.

Complex
Het klinkt als een hels karwei en dat is het ook, bevestigt Van Rijn: “Er is een hele keten van bedrijven betrokken bij het Plastic Pact en om met zijn allen te zorgen voor verandering is op zich al een hele opgave. Daarnaast bieden ook de complexe verpakkingen genoeg uitdaging. Verpakkingen met meerdere laagjes hebben een hele nuttige functie, maar zijn slecht recyclebaar. Hier alternatieven voor zoeken is geen sinecure.” En dan heb je nog de eerder genoemde gedragsverandering van de consument, ook al zo’n horde. Toch hoopt Van Rijn de komende jaren, samen met de koplopers in de hele keten, grote veranderingen teweeg te kunnen brengen. Om in het ijkjaar 2025 de doelen te hebben gerealiseerd. Wat Van Rijn betreft zijn die zeker haalbaar, maar het gaat allemaal niet vanzelf. “Alle partijen in de keten moeten hun uiterste best doen om met elkaar de doelen te halen en dat is voor de een makkelijker dan voor de ander. Partijen in de frisdrankindustrie doen het al heel goed; er is een goed statiegeldsysteem en de pet-flessen waarin frisdranken worden verpakt zijn goed recyclebaar. Ook de wetgeving is vergevorderd op dit gebied. Bedrijven die te maken hebben met multilayer verpakkingen, zoals soepzakken, hebben het lastiger. Zij zijn hard op zoek naar andere manieren om hun producten te verpakken, maar het is heel complex. Hier moeten echt innovaties gaan plaatsvinden. Bedrijven met een divers assortiment staan dan ook voor grote uitdagingen, maar nemen veel initiatief om die het hoofd te bieden”, zet Van Rijn uiteen. Hij vervolgt: “In 2025 zullen we alle ervaringen en resultaten evalueren. Hopelijk hebben we dan met elkaar een nieuwe standaard neergezet. En kunnen we dan ook vervolgdoelen opstellen. Wat zijn dan de meest uitdagende onderwerpen? We gaan het zien, in 2025.”

Bron: Out.of.Home Shops

Dit artikel verscheen eerder in Out.of.Home Shops. Abonneren? Klik hier.